Capgras Sendromu

Az rastlanır psikiyatrik sendromlardan olan Capgras sendromu, hastanın çoğunlukla yakın akrabalarından birinin tıpatıp benzeriyle yer değiştirdiğine inandığı, ilk kez 1923 yılında Capgras ve Reboul-Lachaux tarafından tanımlanmış olan sanrısal bir bozukluktur.

Bu sendromda hasta çevresindeki değişik insanların yerlerine benzerlerinin geçtiğine inanır. Capgras sendromu, psikiyatride sanrısal yanlış tanıma sendromları olarak sınıflandırılan bir grup hastalığın en iyi bilinen ve en sık rastlananıdır.

Capgras sendromu, edebiyatta Dostoyevski'nin Ecinniler romanında ve Lord David Cecil'in Yaralı Geyik kitabında da işlenmiştir.

Son yıllarda giderek daha çok tanı alan Capgras sendromuna psikotik hastaların %4'ünde rastlanabilmektedir. Hastalığın görülme sıklığı kadınlarda daha fazladır. Sendromun saf olarak görülmesi çok nadir olup, genellikle tanı konmuş diğer bir psikotik hastalık bağlamında ortaya çıkmaktadır. Psikozun süresi ve şiddeti ile Capgras sendromu arasında bir paralellik yoktur.

Evli hastaların çoğunda esas benzer eş iken, dullarda eş dışındaki yakın akrabalar, bekarlarda ise anne baba veya kardeştir. Temelde benzer, o sırada hastanın yaşamında önemli rolü olan biridir ve genellikle duygusal bir bağ vardır. Hemşire veya doktor gibi hastayla yakından ilgilenen kişiler de sıklıkla benzerlik fenomeni olarak algılanabilirler.

Capgras sendromunun kökeninde psikodinamik çatışmaların rolüne inanılsa da son yıllarda yapılan çalışmalarda olguların yarıya yakınında organik patolojiler saptanmıştır.

Capgras sendromu prensip olarak sıklıkla paranoid şizofreni, daha az olarak da şizoaffektif ve duygulanım bozuklukları zemininde ortaya çıkar. Alzheimer hastalığı, epilepsi, serebrovasküler hastalık, multiple skleroz, viral ensefalit, frontal lob patolojileri, hepatik ensefalopati, bakır zehirlenmesi gibi organik bozukluklar gözden kaçırılmamalıdır.

Capgras sendromu, nöropsikoljik bir bozukluk olan prozopagnozi yani yüz tanıma bozukluğu ile karıştırılabilmektedir. Oysa prozopagnozik hastalar bozuklukları ile ilişkili sanrı geliştirmezler, prozopagnozide hastalar benzerlik ararken, Capgras bulunan hastalar farklılıkları ararlar.

Psikodinamik açıklamada iki değerlikli duyguların imgesel bir benzere yansıtılarak çözülmeye çalışılan bir sevgi/nefret çatışması üzerinde durulur.

Capgras sendromu tedavisinde özgül bir yöntem yoktur. Organik lezyon araştırılması ve takiben ona uygun tedavi, depresyon gibi altta yatabilecek herhangi bir psikiyatrik durumun tedavisi, antipsikotik tedavi ve eşe veya birlikte yaşayan kişiye eğitim ve destek verilmesi tedavinin özünü oluşturur.

Antalya Psikiyatri ve Psikoterapi Merkezi, Lara/Muratpaşa/Antalya.

Psikiyatrist ve Psikoterapist Emine Filiz Uluhan.