Bu yazımızda çocuğun motivasyonu nasıl arttırılır, çocuklarda ders çalışma motivasyonu nasıl arttırılır, bir öğrenci nasıl motive edilir, öğrencilerin içsel motivasyonu nasıl beslenir gibi sorulara yanıt vereceğiz.
Bir çocuk dünyaya geldiği andan itibaren çevresini keşfetmeye, tanımaya ve anlamlandırmaya çalışır. Bu keşif, çocuğun içsel motivasyonuyla gerçekleşir. Çocuğun amacına yönelik davranışını başlatmasına ve devam ettirmesine yön veren bu psikolojik olguya motivasyon denir.
Motivasyon temelde istekleri, arzuları ve ihtiyaçları karşılayan davranışa yön veren içsel ve dışsal etkenlerle desteklenen bir bütündür. Kişiyi harekete geçiren güçtür. Her davranışın temelinde ihtiyaç vardır ve bu ihtiyaçlar kişinin harekete geçmesini sağlar. Motivasyon kişiye özel bir durumdur ve bireyin kendisini tanıması ve yeterlilik alanlarının farkında olarak ilerlemesi motivasyon gelişimi için gereklidir. Her birey ilgi duyduğu konuları daha kısa sürede öğrenerek kendini motive eder ve bu durum başarı düzeyini de olumlu şekilde etkiler.Öğrenmede motivasyonu etkileyen faktörleri anlamak, bireyin kendini motive edebilmesi ve derslere olan ilginin devam ettirilmesi büyük önem taşır.
Özellikle bireysel farklılıklar ve ihtiyaçlar kişinin motivasyon kaynağıdır. Biyolojik, psikolojik ve sosyal gereksinimlerini karşılayan etkenler,bireyin motivasyon gücünün artmasına yardımcı olur. Her birey sorumlulukları doğrultusunda eşit bir şekilde motive edilseler bile motivasyon kaynağı değişik olabilir. Göreceli bir kavramdır. Bu nedenle her birey farklı durumlarda ve farklı şekilde kendini motive eder. Motivasyonun yüksek olduğu durumlarda algılama da yüksektir. Aynı zamanda performans da motivasyonun yüksek olmasıyla doğru orantılıdır. Örneğin; öğrencinin derse karşı motivasyonu arttıkça hem algılaması hem de performansı artmaya başlar.
Çevresel faktörler özellikle toplumun ve ailenin beklentisi, uygulanan eğitim sistemi ya da ödül-ceza sistemi de motivasyon düzeyini etkilemektedir.
Ayrıca motivasyon hem öğrencilik sürecinde hem de profesyonel hayatta çok büyük önem taşır. İki temel gruba ayırarak içsel ve dışsal motivasyon şeklinde inceleyebiliriz. Her iki motivasyon kaynağı da birey için önemlidir. Sürekliliği ve kalıcı olarak bu motivasyonun devam edebilmesi için içsel motivasyon gereklidir.
İçsel motivasyonu destekleyici durumlar :
2. Dışsal Motivasyon: Verilen bir sorumluluğun ya da bir görevin tamamlanabilmesi için başka biri tarafından ödülle oluşturulan motivasyon kaynağıdır. Dışsal uyarıcılara bağlı bir motivasyon türüdür.Ödül,ceza,sevilmek,takdir edilmek,baskı ya da rica dışsal motivasyonu oluşturan etmenlerdir.
Dışsal motivasyonu destekleyici durumlar:
Dışsal motivasyonun oluşmasında olumsuz etkenler ise aşağılama, sözel olarak rencide etmek, incitmek, alay etmek, saldırmak zorlamak gibi faktörlerdir. Bireyde istek uyandırmadan zorla yada baskıyla yerine getirilen sorumluluklar işin yapılmasını sağlayabilir fakat kişiye bu durum mutsuzluk vermesinden dolayı kısa süreli motivasyon gerçekleşir.
Çocukta Motivasyon Nasıl Gelişir?
Çocukların motivasyon gelişim sürecinde anne-babanın davranışlarının ve tutumlarının yeri oldukça önemlidir. Özellikle çocuğun sorumluluk alması gereken durumlarda ebeveynlerinin davranışları etkin bir rol oynar. Ailenin çocuğa sorumluluk vermesi konusunda destekleyici bir tutum sergilemesi motivasyon gelişimini olumlu yönde etkiler. Ancak anne-babaya bağımlı gelişen çocuklarda düşük motivasyon gözlenmesinin sebebi ise ailenin, çocuğa kendi karar mekanizmasını geliştirmesine izin vermemesi, sorumluluk almasını engellemeleri ve sürekli çocuğun davranışlarına yön vermelerinden kaynaklanır.
Motivasyon Kazandırmada Aileler Nasıl Destekleyici Tutum ve Davranışlarda Bulunabilir?
Çocukların Motivasyonunu Arttırmak İçin Öneriler:
Özetle; motivasyon süreci ailenin tutumuyla beraber bebeklikten itibaren başlar ve eğitim öğretim hayatında şekillenmeye devam eder. Çocuklarda motivasyonun gelişiminde anne-babanın davranışlarının önemi büyük rol oynar. Motivasyon yolculuğunun ilk durağı aileyle başlar ardından eğitim-öğretim süreciyle birlikte okul hayatında devam eder. Bu süreçte ailenin ve okuldaki öğretmenlerin sorumlulukları çocuğun motivasyon gelişimine olumlu destek verebilmek ve çocuğun yeterliliklerini iyi bilmek önemlidir. Kendine güvenen, sorumluluk alabilen ve başarmak için çaba gösteren ve desteklenen çocuklar aynı zamanda kendini motive edebilen birey haline gelecektir. Böylece yetişkinlik yaşamında bu kişiler etkin bir birey olarak özgüveni yüksek, ne istediğini bilen, amaçları doğrultusunda hareket eden ve çaba gösteren motivasyonu yüksek bir birey olabilecektir.
Psikolog Funda Buharalı.