Çocukluk Fobileri ve Korkuları

Karanlık, yalnız kalamama, hayvanlar, öcü, canavar, okul, ayrılık, ölüm, doktor, polis..gibi korkular, 3-5 yaş aralığında yeni karşılaşılan bir duruma karşı çocuğumuzun verdiği doğal ruhsal tepkiler olmakla beraber kalıcı hasarlara da sebep olabilmektedirler.

Çocuk bu korkuları anne babadan ya da çevreden modelleyebileceği gibi, çocuğa istenilen bir yaptırabilmek için tehdit aracı olarak kullanılmalarından da kaynaklanabilir. Bir çocuğun ruhsal gelişim dönemlerinde ki bir sıkıntıdan da kaynaklanması muhtemel olan bu tür fobiler geçiştirilmemelidir. Bir uzman desteğiyle beraber ortadan kaldırılmaya çalışılmalıdır. Aksi takdirde bireyin hayatında kalıcı izler bırakabilir.

Korku, tehlike anında duyulan endişe, kaygı, tasa, ürküntü ve dehşet halini içeren bir süreçtir. Korku, kişinin kendisini tehlikelerden korumaya yarayan en doğal tepkilerdendir.

Korkunun fobi olarak adlandırılabilmesi için;

1. Verilen tepkinin yaşanılan durumla orantısız derecede abartılı olması,
2. Çocuğa açıklamalarla ikna olmaması,
3. Çocuğun kontrolünün dışına çıkması ve
4. Çocuğun korkulan durumdan bilinçli olarak sakınma ve kaçınma durumuna girmesi gerekir.

Çocukların en az %90’ı gelişimlerinin herhangi bir döneminde gerçekçi olmayan korkular gösterebilmektedir. Bunu doğal karşılamak gerekir. Çevreyi tanıdıkça, beden ve zihinsel güçleri geliştikçe korkuları azalacaktır.

Her yaş döneminin kendine özel korkuları olduğu ve zamanla bu korkuların kendiliğinden kaybolması gerektiği ebeveynler tarafından bilinmelidir.

0-1,5 yaş arasında ani ses, gürültü ve yabancılardan korku sıklıkla görülür ve doğaldır. Yabancı korkusu 6 yaşından sonra da devam ediyorsa psikolojik bir sorun olarak ele alınması gerekir.

1,5-3 yaş arasında köpek v.s gibi hayvan korkuları, gök gürültüsü, elektrik süpürgesi sesi gibi kuvvetli seslerden korkma ve yalnız yatmaktan korkma sıktır ve normal kabul edilir.

3-4 yaşlarından itibaren karanlık, hırsız, dilenci, öcü korkuları sıklıkla görülür. Tuvalet eğitiminin yapıldığı bu dönemde çocuğun vücudundan bir şey kopma, ayrılma duygusu ayrı bir korkma tepkisi yaratır.

Ortalama 5 yaşa kadar soyut korkular ön planda iken, bu yaştan sonra köpekten korkma, böceklerden korkma, düşüp yaralanmaktan korkma, bir yerinin kanamasından korkma, suda boğulmaktan korkma gibi somut korkular öne çıkar.

İlk 6 yaşta anne babadan ayrılma korkusu çok yoğundur. Bu dönemde ebeveynlerin uslu durmazsan seni bırakırım, yemeğini yemezsen seni dilenciye veririm gibi yaklaşımları ağır psikolojik sorunlara sebebiyet verebilir.

5-6 yaşlarından itibaren izledikleri filmlerin de etkisiyle hayalet, hortlak, cadı korkuları yoğunluk kazanabilir. Bu sebeple bazen odalarında yalnız başlarına uyumak istemezler.

Korkunun uzadığı durumlarda olumsuz etkilerini önlemek için bir an önce bir uzman yardımıyla korkunun nedenleri araştırılmalı ve psikolojik destek verilmelidir.

Anne babaların bu konudaki yaklaşımı şöyle olmalıdır:

1. Çocuğunuzun korkularını yok saymayın, asla küçümsemeyin ve alay etmeyin.
2. Korkuları olan çocuğunuza sabırlı davranın, korkularını yenmesine zaman tanıyın.
3. Aşırı koruyucu bir tutumla çocuğu her şeyden korkar hale getirmeyin.
4. Korkuyu kontrol altına almada çocuğunuzla kuracağınız fiziksel temasın önemini unutmayın.
5. Çocuğunuzun arkadaş gruplarına katılmasını destekleyin.
6. Çocuğu korktuğu şeylere yavaş yavaş alıştırın. Örn; denizden korkan çocuğunuzu önce kumlarda oynatın, sonra ayaklarını suya sokun, sonra da denize girmesini sağlayın.
7. Çocuklara korkulu masal ve hikâyeler anlatmayın, korku ve gerilim filmleri izletmeyin.
8. Korkuyu asla bir disiplin aracı olarak kullanmayın.
9. Sen artık büyüdün, kocaman adam oldun”, “Erkek adam hiç korkar mı?” gibi sözleri korkuyu hafifletmek için kullanmayın.
10. Korkuyu besleyici davranışlardan kaçının.
11. Çocuğun korku davranışı karşısında ebeveyn olarak sert tepki vermeyin.
12. Küçük çocuklarda direkt korkunun üzerine gidecek çivi çiviyi söker mantığı yanlıştır. Doğrudan korkunun üzerine gitmekten kaçının.
13. Çocuklarınız neden korktuklarını söylerse mutlaka dinleyin ve duygularına empatiyle yaklaşın, duygularını haklı kılın.
14. Korkularla yaşamak yerine, çocuklarınızın onlarla uğraş verme yollarını bulmalarına yardım edin.
15. Çocuklara korku duymanın normal bir şey olduğunu, fakat korkulara yenilmemeleri gerektiğini öğretin.
16. Korkan çocuğun size anlattıklarını ciddiye alın.
17. Çocuklarınızı üstesinden gelemeyecekleri durumlara zorlamayın.