İçsel ya da dışsal bir uyarana cevap olarak verilen fiziksel, duygusal ve zihinsel değişimlerle karakterize alarm durumu veya uyarılmışlık hali kaygı olarak isimlendirilir.
Kaygı doğal bir duygu olup, bireyin hayatını sürdürmesi, tehlikelerden korunması, yaşamdan zevk alabilmesi için pozitif etkilere sahiptir.
Etkileri yönünden azı karar, çoğu zarar olarak tarifleyebileceğimiz kaygı, yarattığı motivasyon, istek, karar alma, alınan karar doğrultusunda harekete geçmeyi sağlayarak bireyin performansını arttırır. Kaygının sıfır olduğu durumlarda ise motivasyon ve istek oluşmadığından sonuçlar genellikle olumsuzdur.
Psikiyatri ve psikolojiyi asıl ilgilendiren ise yoğun kaygı durumudur. Kaygıya yenik düşen birey potansiyelini tümüyle kullanamaz, istenen performansı gösteremez. Kaygı bozuklukları ( anksiyete bozuklukları) psikiyatrik rahatsızlıklar arasında önemli yer tutar.
Antalya psikiyatri ve Antalya psikoterapi merkezi olarak bu yazımızda her yaştaki çocuğun okul başarısını etkileyen, özellikle üniversite sınavlarına girmeye hazırlanan gençlerin ve ailelerin korkulu rüyası olan sınav kaygısı ile baş etme yollarından söz edeceğiz.
Yoğun sınav kaygısı yaşayan çocuk öğrendiği bilgiyi etkin biçimde kullanamayacak, sınav başarısı düşecektir.
Sınav kaygısında da genel kaygı belirtileri görülür. Kalp atışlarında hızlanma, kan basıncında yükselme, hızlı soluk alıp verme, ağız kuruması, terleme, titreme, baş ağrısı, karın ağrısı, bulantı, kusma, ishal ya da kabızlık, sık idrara çıkma, uykusuzluk, iştahsızlık ya da aşırı yeme isteği yoğun kaygı durumlarında yaşanan fiziksel belirtilerdir.
Kaygının duygusal belirtileri ise endişe ve panik hali, güvensizlik, çaresizlik, gerginlik, sinirlilik, huzursuzluk, öfke ve kızgınlık, hayal kırıklığı ve mutsuzluk halidir.
Sınav kaygısı yaşayan çocuk yukarıdaki belirti ve duygusal durum haricinde yerinde duramaz, kıpır kıpır davranır, ders çalışmak istemez, sınava girmek istemez. Bu çocuklar bazen sınavda ketlenir kalır, boş kâğıt verir ya da sınavı yarıda bırakır.
Mükemmeliyetçi ve rekabetçi kişilik yapısı, gerçekçi olmayan olumsuz düşünme biçimi, sosyal çevre ve ailenin beklenti ve baskıları sınav kaygısını doğuran ana unsurlardır. Özellikle anne babanın yargılayıcı ve küçük düşürücü tutumları, çocuklarını başka çocuklarla kıyaslamaları çocukta kaygı ve güvensizlik oluşturur. Anne babanın kaygılı davranışları, yakın çevrede kaygılı kişilerin bulunması da çocukta kaygıyı arttıran sebeplerdendir.
Sınav öncesi yeteri kadar çalışmamak, konuları tekrar etmemek, sınav öncesi yeterince dinlenmemek, düzensiz beslenme gibi faktörler de sınav kaygısında çocuğun yaptığı hatalardır.
“Sınavda başarılı olamayacağım”, “Sınavda başarılı olamazsam her şey berbat olur”, “Diğer çocuklar benden daha zeki ve çalışkan”, “Sınavda kalbim çarpacak, terleyeceğim”, “Her şey bu sınavın sonucuna bağlı”, “Sınıfımı geçemezsem, üniversiteyi kazanamazsam ailemin yüzüne bakamam”, “Sınavda heyecanlandığımda ya soluğum kesilirse” gibi olumsuz performans beklentileri, en kötü senaryoyu aklına getirme, genelleme yapma, kendini başkalarıyla kıyaslama, olumsuz bedensel beklentiler içine girme gibi bilişsel hatalar, olumsuz düşünce biçimi, olumsuz otomatik düşünceler sınav kaygısını ortaya çıkarmaya ya da yoğunlaşmasına neden olurlar.
Antalya psikiyatri ve Antalya psikoterapi merkezi olarak sınav kaygısıyla başa çıkma yollarını özetleyecek olursak;
Sınav kaygısıyla baş etmek için,
Çocuğun sınav kaygısını gidermede ailelere de önemli görev ve sorumluluklar düşmektedir. Antalya psikiyatri ve Antalya psikoterapi merkezi olarak sınav kaygısını gidermede ebeveynlere şu önerilerde bulunuyoruz.
Sınav kaygısı depresyon, anksiyete bozukluğu, panik bozukluk, uyku bozukluğu gibi ruhsal bozukluklara sebep olmuş, davranış bozuklukları gelişmişse psikiyatrik destek almak gerekir.
Sınav kaygıyla başa çıkma yollarını öğrenme, sınav korkusunu yenme, kaygının getirdiği psikolojik sorunların tedavisi için Antalya psikiyatri ve Antalya psikoterapi merkezi bütüncül terapi, bilişsel davranışçı terapi ve hipnoz uygulamalarıyla, profesyonel destek gerektiğinde hizmetinizdedir.
Antalya Psikiyatri, Psikoterapi Merkezi.
Psikiyatrist ve Psikoterapist Filiz Uluhan.