Çocuklarda Banyo Yapma Korkusu
Çocuklarda banyo yapma korkusu bazen büyüyebilmekte, çocuk ve ebeveynler için ciddi bir sorun haline gelebilmektedir.
Korku yaşamın içerisinde oluşan doğal ve olağan bir duygudur. Tıpkı sevinç, üzüntü ve kızgınlık gibi.. Yaşanılan her korku, kişinin kendini savunmasını sağlayan bir mekanizmadır ve anlamlıdır. Hayatta yeni olan her deneyim insanı biraz korkutur. Çocuklar yeni bir deneyim yaşayacakları zaman etrafındaki ebeveynlerinin nasıl davrandığına bakar ve taklit ederler. Ebeveynlerini çok güzel gözlem yaparlar. Onları rol- model alırlar. Örneğin; bu güne kadar hiç kedi görmemiş bir çocuğun, kediden korkan bir ebeveyni varsa ve her karşılaştığında korkarak reaksiyon veriyorsa çocuk bu davranışı çok rahat bir şekilde öğrenir ve taklit eder. Böylece korku öğrenilmiş olur.
Çocukların yaşamlarının ilk yıllarında birtakım korkularının oluşmaya başlaması doğaldır. Çevresini tanımaya başladıkça, zihinsel yetenekleri geliştikçe, kendi gücünü ve yeterliliklerini keşfetmeye başladıkça korkuları da zamanla azalacaktır. Yaşanılan korkular yaş gruplarına göre farklı şekilde ortaya çıkar. Su ve banyo korkusu da çocukların yaşadığı korkulardan biridir. Bebekler anne karnında su içerisinde olduğu için dünyaya geldikten sonra da suya alışıktır. Birçok bebek suyu ya da banyo yapmayı çok sever. Ancak bazı bebekler banyo yapmayı sevmezler. Bazen doğuştan gelen sebeplerden dolayı, bazen de ebeveynlerin banyo saatindeki yanlış tutumları çocuklarda korkuya sebep olabilir. Bu nedenle banyo saati ya da su görmek çocuklarda korkuya dönüşebilir.
Banyo Korkusu Sonradan Oluşur Mu?
Okul öncesi dönemde özellikle 2 yaştan sonra çocuklar korkuları daha yoğun yaşamaya başlar. Kendini ifade etmede yetersizlikler ve soyut kavramları bütünüyle algılayamama gibi nedenler korkuya yol açar. Bazen bu korkuların neden kaynaklandığını ebeveynler öngörebilir, fakat bazen de anlaşılamayan nedenlerden ötürü çocuklar korkmaya başlayabilir. İlk zamanlar banyo yapmayı seven bir çocuk, yaşadığı olumsuz deneyimler sonucunda banyo yapmaktan korkabilir. Suyun derecesinin iyi ayarlanmaması ve gözüne şampuan kaçması gibi banyoda yaşanan olumsuz deneyimleri tekrar yaşamak istemeyen çocuklarda korku gelişebilir.
Ayrıca çocuğun yaşamındaki bazı değişimler sonucunda kaygılı olduğu bir dönemde banyo korkusu gelişebilir. Örneğin, banyo mahremiyet gerektiren bir konudur ve çocuğa bakım veren kişinin sürekli değişmesi banyo korkusuna neden olabilir. Anne ve babanın çocukla banyo sırasında nasıl iletişim kurduğu çok önemlidir. Banyoyu sadece temizlenme olarak gören bir ebeveyn, çocuğun biraz suyla oynamasına izin vermeyip bu konuda disiplinli davranması da banyo korkusuna neden olabilir. Ebeveynlerin aşırı otoriter bir tutum sergilemesi, tutarsız olması, çocuğa banyo sırasında nazik davranmaması ve banyo konusunda ısrarcı olması ya da zorlaması gibi ebeveyn tutumları banyo korkusunun gelişmesinde büyük önem taşır.
Ebeveynlerin bir kısmı çocuklarının banyo korkusunu önemsemeyip, ısrarcı davranarak özellikle ağlatarak banyo yaptırabiliyorlar. Bu şekilde ısrarcı davranmak ilerleyen yıllarda farklı türde fobilerin gelişmesine ve psikolojik rahatsızlıkların oluşmasına neden olabilir. Çocuklardaki banyo korkusuna özenle yaklaşmak gerekir ve bu korkuyu aşabilmek için psikolojik destek alınması önerilir.
Banyo Korkusunda Ebeveynlere Tavsiyeler:
Her çocuk farklı ve özeldir. Bazı çocuklar daha cesaretli ve atılgan olabilirken, bazıları ise daha korkulu olabiliyor. Öncelikle çocuğunuzun korkularına saygı duymak, onu olduğu gibi kabul etmek ve beklentilerinizi çocuğunuza göre ayarlamak önemlidir.
Çocuğunuzu korkularıyla zorlayarak yüzleştirmeye çalışmayın. Zorlamak doğru bir davranış değildir. Bu durum korkuların daha da artmasına neden olabilir.
Çocuğunuzun duygularının ve endişelerinin ana kaynağını anlamaya çalışın. Banyo sonrası kriz anları geçtikten sonra özellikle çocuk sakinleştiğinde, konuyla ilgili konuşmayı deneyebilirsiniz.
Cesaretli davrandığı zamanlarda davranışlarını ödüllendirebilirsiniz.
Çocuğunuzu aç ya da uykusuz olduğu zamanlarda banyo yaptırmamaya özen gösterin.
Sabırlı ve anlayışlı olmaya çalışın. Ebeveynlerin sakin bir tutum içerisinde olması çocuğun rahatlamasına yardımcı olur.
Banyo saatlerini rutin haline getirmeyi deneyebilirsiniz. Örneğin; uyku öncesi banyo yaptırmak gibi. Banyo saati yaklaştığında çocuk kendini banyo için hazır hissetmeye başlayacaktır.
Suyun sıcaklığına özen göstermeye çalışın. Çocuğunuzu suya alıştırarak banyo yaptırın.
Çocuğunuzu banyoda rahatsız eden durumları belirlemek önemlidir. Örneğin, çocuğunuz yüzüne ya da saçına su gelmesini istemiyorsa çözüm olarak banyo şapkası kullanabilirsiniz. Kendini iyi hissetmediği zaman su dökmeyi bırakacağınızı rahat ve sakin bir dil ile anlatabilirsiniz.
Bebeklikten itibaren banyo yapmaktan korkan bir çocuğun kendini güvende hissetmesi için kucakta yıkamayı deneyebilirsiniz.
Bazı çocuklar su giderlerinden ya da küvetlerden korkabilir. Çocuğunuzu bebek küvetlerinde, küçük bir leğende ya da banyo taburesinde oturarak yıkayabilirsiniz. Zeminin kaygan olmaması, çocuğun kendini rahat hissetmesinde ve olası bir banyo kazasını önlemede önemlidir.
Banyodan korkan bir çocuğu başka çocuklarla kıyaslamaktan kaçının.
Banyo yaptırmak sadece temizlenip çıkmaktan ziyade çocuğun rahatlamasına, uykusunun düzenlenmesine, iştahının artmasına yardımcı olduğu gibi çocuk gelişiminde her anlamda çok önemlidir. Çocuğunuzun banyoda suyla oyun oynamasına tolerans gösterebilirsiniz. Sevdiği bir oyuncağı yanına almasına izin verebilirsiniz. Hatta banyo oyuncakları edinebilirsiniz.
Psikolog Funda Buharalı.